Ốc hương là một loài thủy sản có giá trị kinh tế cao, rất được ưa chuộng cả nội địa và xuất khẩu. Ốc hương trên thị trường được xem là mặt hàng thủy sản cao cấp. Giá bán cao hơn nhiều so với các loài thủy sản khác. Do đó, nghề nuôi ốc hương hiện nay ngày càng được mở rộng cũng như mức độ quan tâm ngày càng cao hơn.
Nuôi ốc hương hiện nay được nuôi khá phổ biến ở nhiều khu vực gần biển như Ninh Thuận, Vũng Tàu, Cần Giờ (TP. HCM), Phú Quốc (Kiên Giang),… Nuôi ốc hương thương phẩm theo 3 mô hình chính: nuôi lồng/đăng, nuôi ao đất và nuôi bể xi măng. Tùy theo khu vực cũng như điều kiện môi trường mà bạn có thể chọn mô hình phù hợp nhất. Dưới đâylà tổng hợp kỹ thuật các mô hình trên.
Điều kiện: Vùng nước trong sạch,không bị ảnh hưởng bởi nước ngọt, chất đáy là cát hay san hô, ít bùn, độ mặn 25-35 phần nghìn, pH 7,5-8,5, nhiệt độ 26-30oC, oxi hòa tan (DO) từ 4-6mg/l. Chọn vùng có mực nước sâu ít nhất 1,5 m.
Chuẩn bị
a. Nuôi lồng/đăng
Diện tích lồng thông thường từ 1-4m2. Lồng/đăng được làm bằng vật liệu chắc chắn, bao lưới xung quanh ngăn ốc bò ra ngoài cũng như các loài sinh vật khác vào gây hại cho ốc. Đăng nuôi phải được cắm sâu dưới lớp cát đáy ít nhất 10cm để ngăn ốc chui ra và cao hơn mực nước triều ít nhất 1m để đăng không bị sóng đánh ra ngoài. Lồng nuôi cần chôn sâu dưới lớp cát khoảng 5cm để có nền cát cho ốc vùi mình. Khoảng cách giữa các lồng/đăng khoảng 6,2m.
b. Nuôi ao đất
Ao nuôi thường chọn gần biển, nước trong, sạch. Độ mặn 25 – 35 phần nghìn và ổn định, nguồn nước không bị nước ngọt ảnh hưởng do tác động của nước sông vào mùa mưa hay nguồn nước sinh hoạt. Ao có bờ chắc chắn, có lưới chắn xung quanh để ngăn không cho ốc bò lên bờ ao. Độ sâu ao từ 0,8 – 1,5m, có hệ thống cấp thoát nước thuận lợi, đảm bảo nhiệt độ nước ổn định.
Chuẩn bị ao: Tẩy dọn ao, diệt địch hại như cua, ghẹ bằng tay, không sử dụng hóa chất vì ốc nhạy cảm hơn tôm. Phải có lưới chặn ở cống khi lấy nước để ngăn không cho cá dữ, cua ghẹ vào ao ăn ốc con.
c. Nuôi bể xi măng
Bể xi măng phảiđược che bằng lưới, tránh bớt ánh sáng để nhiệt độ không quá 32oC, thành bể láng bóng, đáy có độ dốc về phía cống thoát nước. Đáy bể lót một lớp cát mịn, cát quá ít sẽ không đủ cho ốc vùi mình. Những ngày mưa lớn cần xả bớt nước tầng mặt và giữ không cho độ mặn giảm xuống quá thấp, mực nước bể nuôi nên giữ tốtnhất từ 50-80cm, quá sâu sẽ gây khó khăn trong việc chăm sóc và quản lí. Lọc nước kỹ trước khi cho vào bể.
Đặc biệt, lắp đặt hệ thống máy sục khí để cung cấp oxi xuống đáy bể, hạn chế khu vực yếm khí làm sản sinh khí độc (NH3, H2S).
Trường hợp có khí độc, tạt đều bằng Yucca digera tác dụng phân hủy nhanh lượng khí độc, định kì 1 lít cho 6.000-8.000m3 nước.
Ngoài ra, vùng đất cát như Ninh Thuận, một số diện tích nuôi tôm trên ao cát lót bạt kém hiệu quả cũng chuyển sang ốc hương thương phẩm. Tuy nhiên cần cải tạo ao thật kỹ, đổ một lớp cát dày tạo nơi ở, vì chúng sống vùi, chỉ ngoi lên mặt đất khi ăn.
Thả giống
Chọn giống ốc hương ở những cơ sở sản xuất giống uy tín, đảm bảo chất lượng, giống đã được kiểm dịch. Nhìn bằng mắt thường kích thước ốc tương đối đồng đều, màu sắc tươi sáng, các vân có màu nâu đậm, vỏ còn nguyên vẹn, ốc không bị sưng vòi. Kích cỡ trung bình là 0,05g/con, khoảng 8000-10000 con/kg. Nếu thả giống quá nhỏ sẽ rất hao hụt. Mật độ thả từ 500-1000 con/m2.
Cần phải có giai đoạn tập quen để ốc giống thích nghi dần với nhiệt độ nước và cả không khí, tránh hiện tượng gây sốc nhiệt cho ốc.
Chăm sóc
Cho ăn cá tạp, giáp xác nhỏ hay trai. Tùy vào độ tuổi mà cần sơ chế thức ăn, giai đoạn đầu cần băm nhỏ cá tạp; trai, giáp xác cần đập bỏ vỏ, rửa sạch. Ốc thường được cho ăn 2 lần/ngày ở giai đoạn nhỏ và thường một lần khi ốc lớn vào buổi chiều tối.
Theo dõi thường xuyên lượng ăn để có những điều chỉnh phùhợp, tránh dư thừa nhiều gây ô nhiễm. Lượng ănphụ thuộc tùy theo kích cỡ và thời gian nuôi (thường bằng 5-10% trọng lượng thân), cho ăn phải trải đều khắp bể.
Trong quá trình nuôi cũng cần bổ sung vitamin và các khoáng tự nhiên thiết yếu Kemix cho ốc phát triển mạnh và phòng ngừa các bệnh do thiếu vi lượng. Bổ sung 3-5g/1kg thức ăn.
Quản lý
Nuôi lồng/đăng cần thường xuyên kiểm tra lồng/ đăng để xử lí kịp thời khi có vấn đề như rách lưới, bám bẩn quá nhiều ảnh hưởng đến ốc nuôi.
Đối với nuôi ao, cần thường xuyên thay nước tạo môi trường sạch cho ốc phát triển đồng thờihạn chế được một số dịch bệnh
Mỗi buổi sáng cần vớt toàn bộ thức ăn thừa ra khỏi bể xi măng trước khi thay nước.Thay nước từ 50 – 70% nước trong bể nuôi mỗi ngày, định kỳ rửa đáy khi thấy đáy ao có mùi hôi và ốc kém ăn. Trường hợp đáy bể quá dơ, thì cần chuyển sang bể nuôi mới.
Thu hoạch
Cũng tùy theo điều kiện và môi trường nuôi mà thời gian thu hoạch có thể khác nhau. Trung bình từ 4-6 tháng. Cỡ thu hoạch thương phẩm từ 90-150 con/kg. Tỷ lệ sống và kích cỡ bình quân lần lượt là 73,9% và 8,7g/con (115 con/kg).
Ốc hương nuôi trong đăng thu hoạch bằng cách đặt bẫy hoặc lặn bắt. Nuôi trong lồng thu hoạch bằng cách nhấc lồng lên rồi nhặt ốc. Ao nuôi hay bể nuôi có thể tháo cạn nước sau đó nhặt ốc hoặc cào ốc bằng dụng cụ. Làm sạch bùn đất và làm trắng vỏ trước khi xuất
Nghề nuôi ốc hương hiện nay ngày càng được quan tâm và mở rộng. Do đó, tùy theo điều kiện vùng nuôi và khả năng kinh tế mà chọn mô hình nuôi cho phù hợp để thu được nhiều lợi nhuận và góp phần phát triển hơn nữa ngành thủy sản Việt Nam.